Engellilük Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik 16.12.2010 ve 27787 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Böylece 16.07.2006 tarihli ve 26230 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Engellilük Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

16.07.2006 tarihli ve 26230 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğin uygulama sürecinde hem hekimlerce hem de engelliler tarafından bazı eksiklik ya da aksaklıkların olduğu bildirilmiştir. Özellikle, yönetmeliğin eki cetvellerin uygulanmasının zor ve karışık olduğu yönünde bildirimler alınmıştır. Bu yönetmelikle verilen engelli sağlık kurulu raporları, engellilere verilen pek çok hak ve hizmetlerden yararlanması için esas belge niteliğindedir. Rapor alma sürecinde karşılaşılan güçlükler nedeni ile bazı engelliler kendileri için sağlanan hak ve hizmetlerden yararlanamaz ya da geç yararlanabilir hale gelmişlerdi. Bu nedenle engellilere verilecek sağlık kurulu raporlarının en az hata içerecek şekilde düzenlenmesinin sağlanması amacıyla yönetmelik değişikliği çalışmaları başlatılmıştır. Yönetmelik değişikliği çalışmasında Başkanlığımız koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğinde çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

16.12.2010 tarihli ve 27787 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Engellilük Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” içeriğinde yapılan değişiklikler aşağıda sıralanmaktadır.

• Yeni yönetmelikte “tüm vücut fonksiyon kaybı oranı” yerine “özür oranı” kavramı getirilmiştir. 16.07.2006 tarihli ve 26230 sayılı Resmi Gazete yayımlanan eski yönetmelikte “tüm vücut fonksiyon kaybı oranı” ifadesinin kullanılması, uygulayıcılar arasında çeşitli zorluklara yol açmış ve yanlış algılamalara neden olmuştur. Bu nedenle yeni yönetmelikte uygulayıcılar arasındaki farklı uygulamaların ortadan kaldırılarak standart bir dilin oluşturulması amacıyla “özür oranı” kavramı getirilmiştir.

• Yönetmeliğin 4. maddesindeki tanımlar bölümünde yer alan “Ağır engelli” kavramı değiştirilmiştir. Önceki yönetmelikte ağır engelli, “özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kayıp oranları %50 nin üzerinde olduğu tespit edilen engellilerden; beslenme, giyinme, yıkanma, ve tuvalet ihtiyacını giderme gibi öz bakım becerilerini yerine getirmede kendi başına hareket etmede veya iletişim kurmada zorluk ya da yoksunluk yaşadığına ve bu becerileri başkalarının yardımı olmaksızın gerçekleştirilemeyeceğine tıbbi olarak karar verilen kişileri ifade eder” biçiminde tanımlanmakta idi. Yürürlüğe giren yönetmelikte ise ağır engelli “Özür durumuna göre özür oranı %50 ve üzerinde olduğu tespit edilenlerden günlük yaşam aktivitelerini başkalarının yardımı olmaksızın yerine getiremeyeceğine engelli sağlık kurulu tarafından karar verilen kişileri ifade eder” biçiminde değiştirilmiştir. Böylece %50 oranında özür oranı olan kişilerin de ağır engelli olarak kabul edilmeleri sağlanmıştır.

• Yürürlükteki yönetmeliğin 6 ıncı maddesinde yer alan engelli sağlık kurulu teşkilinde çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Sağlık kurulunun oluşturulmasında uygulamaya yönelik kolaylıklar getirilmiştir. Örneğin sadece bir organ ya da sistemi ilgilendiren özrü bulunanlar için engelli sağlık kurulu, o özrü ilgilendiren branştan üç uzmanla oluşturulabilmekte ve kurulun başkanlığını ilgili şef ya da anabilim dalı başkanı yapabilmektedir.

• Yönetmeliğin 7 inci maddesinde engelli sağlık kurulu raporu vermeye yetkili hastanelerin belirlenmesi görevinin doğrudan Sağlık Bakanlığına bırakılması, bu konudaki değişikliklerin internet üzerinden duyurulması sağlanmıştır. Böylece yeni yetkili hastanelere ihtiyaç duyulması halinde bu hastanelerin kolayca belirlenebilmesi ve kısa sürede ilgili kurumlara duyurulması sağlanmıştır.

• Yönetmeliğin Engelli Sağlık Kurulu Raporunun Doldurulması başlıklı 9 uncu maddesinde çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Engelli sağlık kurulu raporlarında fotoğraf bulunma zorunluluğu 7 yaştan 15 yaşa çıkarılmıştır. Nüfus cüzdanlarında 15 yaşından büyükler için fotoğraf yapıştırılması zorunluluğu bulunduğundan, bu düzenleme ile engelli sağlık kurulu raporları arasında ortak uygulama sağlanmıştır.

• Yönetmeliğin Engelli Sağlık Kurulu Raporunun Doldurulması başlıklı 9 uncu maddesinde ayrıca, kişinin veya ilgili kurumun talebi halinde engellinün çalıştırılamayacağı işlerin niteliğinin belirtilmesi hükme bağlanmıştır. Böylece engellilerin istihdam alanlarının belirlenmesindeki yanlış anlamaların giderilmesi sağlanacaktır. Kişinin özür durumunun zaman içinde değişme ihtimali olduğu ve hastalık bulgularının tam olarak görülemediği durumlarda da kişinin mevcut durumunu esas alan engelli sağlık kurulu raporu verilmesi zorunluluğu hükme bağlanmıştır. Böylece engelli kişinin hak ve hizmetlerden yararlanması için uzun süre beklenmesinin önüne geçilmiştir.

• Sağlık kurulu raporlarının başvuru tarihinden itibaren en geç 20 iş günü içerisinde sonuçlandırılması hükme bağlanarak engellilerin sağlık kurulu raporu alma süreci hızlandırılmıştır.

• Özel eğitim için daha önce belirtilen %40 sınırı yönetmelikten kaldırılmış, böylece %20 özür oranına sahip çocuklara özel eğitim imkanını sağlayan Kanun ile uyum sağlanmıştır.

• Yönetmeliğin engelli sağlık kurulu raporunun geçerlilik süresi başlıklı 13 üncü maddesinde, kullanım amacına uygun olarak düzenlenmiş ve Yönetmelik hükümlerine göre alınmış olan sürekli raporlara sahip kişilerden kurumlarca yeniden rapor istenilmeyeceği hükme bağlanmıştır. Böylece sürekli özre sahip kişilerin defalarca rapor almalarının önüne geçilmiştir.

• Yönetmeliğin engelli sağlık kurulu raporunun onaylanması ve verilişi başlıklı 14. maddesinde, engelli sağlık kurulu raporunun engelli kişiye talep ettiği sayıda verilmesi de hükme bağlanmıştır. Böylece engelli kişi istediği sayıda sağlık kurulu raporu nüshası alabilecektir.

• Ayrıca, engelli sağlık kurulu raporlarında yer alan engellilerle ilgili bilgilerin elektronik ortamda Ulusal Engelliler Veritabanına aktarılmasına ilişkin sistem geliştirilmesi çalışmaları hükme bağlanmıştır. Böylece engelli sağlık kurulu raporları ile sağlanan bilgilerin ulusal engelli veri tabanında doğru biçimde yer alması ve ülkemizde doğru istatistiki verilerin oluşması sağlanacaktır.
• Yönetmelikte ilk kez özür grubunun uzman hekimler tarafından tespit edilmesi hükmü getirilerek Sağlık Kurulu Raporunun arka yüzünde özür gruplarına yer verilmiştir. Böylece ülkemizdeki engelli vatandaşların özür gruplarına göre sınıflandırılması sağlanarak özür gruplarına göre politikalar doğru bir şekilde geliştirilecektir.

• Ayrıca Yönetmeliğin Ek 2 sayılı Özür Oranları Cetvelinde de çeşitli özür durumlarında özür oranı arttırılarak engellilerin lehine önemli değişiklikler yapılmıştır. Önceki yönetmelik ile getirilen sistemlerin uygulayıcıya açıklamalı örneklerle desteklenmesi yapılmamıştır. Bu nedenle özür oranlarında önemli düşmeler olduğu Başkanlığımıza engelli sivil toplum örgütleri tarafından iletilmişti. Uygulamada yaşanan bu sorunların çözümlenmesi amacı ile yönetmelikte yer alan bölümlere açıklamalar, ek tablolar ve örnekler getirilierek sistemin daha anlaşılabilir ve algılanabilir hale getirilmesi sağlanmıştır. Engelli sağlık kurulu raporu içeriğinde yer alan tüm bölümlerde özellikle engelli vatandaşların yoğun olarak sorun yaşadıkları “göz, ortopedi, kulak burun boğaz” bölümlerinde özür oranlarında engelliler lehine değişiklikler yapılmıştır.